Zgodnie z art. 2 pkt 12 ustawy o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi z dnia 05.12.2008 r., zmienionej ostatnio 30.12.2020 r. (Dz.U. z 2020 r. poz. 1845) – dalej: u.z.z.z., kwarantanna oznacza odosobnienie osoby zdrowej, która była narażona na zakażenie, w celu zapobieżenia szerzeniu się chorób szczególnie niebezpiecznych i wysoce zakaźnych. Zatem kwarantanna ma charakter czasowy, cel zapobiegawczy i związana jest z zakazem opuszczania miejsca odbywania kwarantanny. Osoby, które były narażone na chorobę zakaźną lub pozostawały w styczności ze źródłem biologicznego czynnika chorobotwórczego, a nie wykazują objawów chorobowych, jeżeli tak postanowią organy inspekcji sanitarnej, podlegają obowiązkowej kwarantannie, która w przypadku SARS-CoV-2, trwa przez okres 10 dni, licząc od dnia następującego po ostatnim dniu odpowiednio narażenia albo styczności. Państwowy powiatowy inspektor sanitarny w uzasadnionych przypadkach decyduje o skróceniu okresu kwarantanny albo zwolnieniu z obowiązku jej odbycia (§ 5 ust. 3 rozporządzenia Ministra Zdrowia z 6.04.2020 r. w sprawie chorób zakaźnych powodujących powstanie obowiązku hospitalizacji, izolacji lub izolacji w warunkach domowych oraz obowiązku kwarantanny lub nadzoru epidemiologicznego (Dz.U. 2020, poz. 607 ze zm.) – dalej r.ch.z.o.h.

Ust. 4. wskazuje: „W przypadku osoby zamieszkującej lub prowadzącej wspólne gospodarstwo domowe z osobą, u której stwierdzono zakażenie wirusem SARS-CoV-2, i która została poddana z tej przyczyny izolacji w warunkach domowych, okres obowiązkowej kwarantanny ulega zakończeniu po upływie 7 dni od dnia zakończenia tej izolacji. Państwowy powiatowy inspektor sanitarny, w uzasadnionych przypadkach, decyduje o skróceniu albo zwolnieniu z obowiązku odbycia obowiązkowej kwarantanny”.

Izolacja zaś, stosownie do art. 2 pkt 11 u.z.z.z. polega na odosobnieniu osoby lub grupy osób chorych na chorobę zakaźną albo osoby lub grupy osób podejrzanych o chorobę zakaźną w celu uniemożliwienia przeniesienia biologicznego czynnika chorobotwórczego na inne osoby. Wyodrębnia się dwa rodzaje izolacji, tj.: izolację w warunkach domowych i izolację w innych warunkach (pozadomowych). Zgodnie z § 2 ust. 2 r.ch.z.o.h. obowiązkowej izolacji lub izolacji w warunkach domowych poddawane są osoby, u których stwierdzono zakażenie wywołane wirusem SARS-CoV-2 lub zachorowanie na chorobę wywołaną wirusem SARS-CoV-2 (COVID-19), lub podejrzenie zakażenia lub zachorowania, wobec których lekarz lub felczer nie zastosował obowiązkowej hospitalizacji. Osoby, u których COVID-19 przebiega łagodnie, nie zawsze wymagają pobytu w szpitalu. Zamiast tego lekarz może im zalecić izolację w warunkach domowych, aby nie narażały innych na zakażenie.

Nowelizacja ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw (dalej: ustawa w sprawie COVID-19) z dnia 02.03.2020 r. (dalej zwaną u.s.r.c.)– zakłada uregulowanie pracy przez osoby poddane obowiązkowej kwarantannie w art. 4h: „W okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, pracownicy i inne osoby zatrudnione, poddane obowiązkowej kwarantannie, mogą, za zgodą pracodawcy albo zatrudniającego, świadczyć w trybie pracy zdalnej pracę określoną w umowie i otrzymywać z tego tytułu wynagrodzenie”. Dla osób w izolacji w warunkach domowych określa to art. 4ha. Przewiduje on, że w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, pracownicy i inne osoby zatrudnione, poddane obowiązkowej izolacji w warunkach domowych, mogą, za zgodą pracodawcy albo zatrudniającego, świadczyć w trybie pracy zdalnej pracę określoną w umowie i otrzymywać z tego tytułu wynagrodzenie.

Art. 4 hb: „Za okres nieświadczenia pracy w trakcie kwarantanny albo izolacji w warunkach domowych przysługuje wynagrodzenie, o którym mowa w art. 92 ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. – Kodeks pracy, albo świadczenie pieniężne z tytułu choroby”.

Co do zasady pracownicy odbywający kwarantannę lub poddani izolacji w warunkach domowych traktowani są jak osoby niezdolne do pracy i mogą ubiegać się o wynagrodzenie za czas choroby lub zasiłek chorobowy. W określonych sytuacjach dopuszczona jest jednak możliwość wykonywania pracy zdalnej we wskazanych okresach z zachowaniem prawa do wynagrodzenia z tego tytułu.

Przepisy prawa przewidują, że w okresie ogłoszenia stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, pracownicy i inne osoby zatrudnione, poddane obowiązkowej kwarantannie lub izolacji, mogą, za zgodą pracodawcy albo zatrudniającego, świadczyć w trybie pracy zdalnej pracę określoną w umowie i otrzymywać z tego tytułu wynagrodzenie. Pracodawca nie ma możliwości samodzielnego decydowania o wykonywaniu pracy przez pracownika w czasie kwarantanny.

Pierwszym warunkiem do wykonywania pracy w formie zdalnej, jaki musi zostać spełniony, jest wniosek pracownika (propozycja) o wykonywanie pracy zdalnie. Powyższe wynika pośrednio z przepisów, które jednak nie określają formy wskazanego wniosku. W tym zakresie, dla celów dowodowych warto wprowadzić zasadę składania dokumentu w formie pisemnej.

Kolejnym warunkiem, jaki musi zostać spełniony, jest zgoda pracodawcy na wykonywanie pracy zdalnie. Należy jednak pamiętać, że do warunków świadczenia pracy zdalnie w okresie kwarantanny lub izolacji mają zastosowanie przepisy art. 3 ust. 3–8 u.s.r.c. W konsekwencji zgoda na wykonywanie pracy zdalnie może zostać wyrażona, jeżeli pracownik ma umiejętności i możliwości techniczne oraz lokalowe do wykonywania takiej pracy i pozwala na to rodzaj pracy.
W przypadku, jeżeli pracownik nie będzie chciał świadczyć pracy w okresie kwarantanny lub izolacji i tym samym nie wystąpi do pracodawcy ze stosownym wnioskiem – wówczas pracownik nabywa prawo do świadczeń chorobowych.

Zgodnie z art. 92 §1 pkt 1k.p., za czas niezdolności pracownika do pracy wskutek choroby lub odosobnienia w związku z chorobą zakaźną (kwarantanna, izolacja) – trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, a w przypadku pracownika, który ukończył 50. rok życia – trwającej łącznie do 14 dni w ciągu roku kalendarzowego – pracownik zachowuje prawo do 80% wynagrodzenia, chyba że obowiązujące u danego pracodawcy przepisy prawa pracy przewidują wyższe wynagrodzenie z tego tytułu. Po wyczerpaniu prawa do wynagrodzenia chorobowego, pracownikowi przysługuje zasiłek chorobowy z ubezpieczenia chorobowego na warunkach określonych przepisami ustawyz 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz.U. z 2020 r. poz.870) – dalej u.ś.p. Zgodnie z art. 6 ust. 1 i 2 pkt 1a u.ś.p. prawo do zasiłku chorobowego z ubezpieczenia chorobowego ma m.in. ubezpieczony, który nie może wykonywać pracy wskutek poddania się obowiązkowi kwarantanny i izolacji, o których mowa w przepisach o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi.

Począwszy od 24 października 2020 r. podstawą wypłaty świadczeń chorobowych – wynagrodzenia chorobowego lub zasiłku chorobowego – osobie poddanej kwarantannie albo izolacji domowej – jest informacja w systemie informatycznym Centrum e-Zdrowia (system EWP) o objęciu tej osoby kwarantanną lub izolacją w warunkach domowych.

Zasady wykonywania pracy zdalnej w okresie stanu epidemii

Zgodnie z art. 3 ustawy z 2.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych (Dz.U. poz. 374 ze zm.) – dalej u.s.r.c., w okresie obowiązywania stanu zagrożenia epidemicznego albo stanu epidemii, ogłoszonego z powodu COVID-19, oraz w okresie 3 miesięcy po ich odwołaniu, w celu przeciwdziałania COVID-19 pracodawca może polecić pracownikowi wykonywanie, przez czas oznaczony, pracy określonej w umowie o pracę, poza miejscem jej stałego wykonywania (praca zdalna).

Wykonywanie pracy zdalnej następuje na podstawie polecenia pracodawcy, przy czym pracodawca może w każdym czasie cofnąć polecenie wykonywania pracy zdalnej – art. 3 ust. 8 u.s.r.c. Ponieważ w przywołanym wyżej przepisie mowa jest o wykonywaniu pracy poza miejscem jej stałego wykonywania, przyjmuje się, że pracodawca może powierzyć wykonywanie pracy zdalnej także w innym miejscu niż dom/miejsce zamieszkania pracownika. Przepisy nie przewidują obowiązku wskazania przez pracownika dokładnego adresu, pod którym będzie świadczył pracę zdalną.

Wykonywanie pracy zdalnej może zostać polecone, jeżeli pracownik ma umiejętności i możliwości techniczne oraz lokalowe do wykonywania takiej pracy i pozwala na to rodzaj pracy. W szczególności praca zdalna może być wykonywana przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość lub dotyczyć wykonywania części wytwórczych lub usług materialnych.

Narzędzia i materiały potrzebne do wykonywania pracy zdalnej oraz obsługę logistyczną pracy zdalnej zapewnia pracodawca.
Przy wykonywaniu pracy zdalnej pracownik może używać narzędzi lub materiałów niezapewnionych przez pracodawcę pod warunkiem, że umożliwia to poszanowanie i ochronę informacji poufnych i innych tajemnic prawnie chronionych, w tym tajemnicy przedsiębiorstwa lub danych osobowych, a także informacji, których ujawnienie mogłoby narazić pracodawcę na szkodę.

Na polecenie pracodawcy, pracownik wykonujący pracę zdalną ma obowiązek prowadzić ewidencję wykonanych czynności, uwzględniającą w szczególności opis tych czynności, a także datę oraz czas ich wykonania (art. 3 ust. 3-6 u.s.r.c.).

Pracodawca nie może polecić pracownikowi wykonywania pracy zdalnej, jeżeli nie ma on w miejscu jej świadczenia możliwości technicznych (np. odpowiedniej przepustowości złącza internetowego) lub lokalowych. Brak tych ostatnich może wynikać zarówno ze względów strukturalnych, jak i personalnych. W praktyce zatem pracodawca przed wydaniem polecenia świadczenia pracy zdalnej powinien ustalić, czy pracownik posiada odpowiednie warunki techniczne i lokalowe. Stanowisko pracownika determinuje dopuszczalność wydania polecenia świadczenia pracy zdalnej.

Źródło: ustawa o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi z dnia 05.12.2008 r.; rozporządzenie Ministra Zdrowia z 6.04.2020 r. w sprawie chorób zakaźnych powodujących powstanie obowiązku hospitalizacji, izolacji lub izolacji w warunkach domowych oraz obowiązku kwarantanny lub nadzoru epidemiologicznego; ustawa z dnia 02.03.2020 r. o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych oraz niektórych innych ustaw, Baran Krzysztof W. (red.), Komentarz do niektórych przepisów ustawy o szczególnych rozwiązaniach związanych z zapobieganiem, przeciwdziałaniem i zwalczaniem COVID-19, innych chorób zakaźnych oraz wywołanych nimi sytuacji kryzysowych 2020.

radca prawny tczew